Во Македонија 11,6 од сите смртни случаи на доенчиња се должат на загадениот воздух

Во Македонија 11,6 од сите смртни случаи на доенчиња се должат на загадениот воздух, што е секој 9-ти смртен случај на деца под една година.

Загадувањето на воздухот е позната опасност по здравјето на луѓето и животната средина. Знаеме кога кафеава магла се наталожува над градот, издувни гасови се издигаат на прометен автопат или облак се крева од оџак. Не се гледа одредено загадување на воздухот, но неговиот остар мирис ве предупредува.

Тоа е голема закана за глобалното здравје и просперитет. Загадувањето на воздухот, во сите форми, е одговорно за повеќе од 6,5 милиони смртни случаи секоја година на глобално ниво, бројка што се зголеми во последните две децении.

Загадувањето на воздухот е мешавина од опасни супстанции од човечки и природни извори.

Емисиите од возилата, мазутите и природниот гас за греење на домовите, нуспроизводите од производството и производството на енергија, особено електраните на јаглен, и гасовите од хемиското производство се примарни извори на загадување на воздухот предизвикано од човекот.

Природата испушта опасни супстанции во воздухот, како што се чад од пожари, кои често се предизвикани од луѓе; пепел и гасови од вулкански ерупции; и гасови, како метанот, кои се испуштаат од распаѓање на органска материја во почвите.

Загадувањето на воздухот поврзано со сообраќајот (TRAP), мешавина од гасови и честички, ги содржи повеќето елементи на загадувањето на воздухот предизвикано од човекот: озон на ниво на земја, разни форми на јаглерод, азотни оксиди, сулфурни оксиди, испарливи органски соединенија, полициклични ароматични јаглеводороди и фини честички.

Озонот, атмосферски гас, често се нарекува смог кога е на ниво на земја. Се создава кога загадувачите што ги испуштаат автомобилите, електраните, индустриските котли, рафинериите и други извори хемиски реагираат во присуство на сончева светлина.

Штетните гасови, кои вклучуваат јаглерод диоксид, јаглерод моноксид, азотни оксиди (NOx) и сулфурни оксиди (SOx), се компоненти на емисиите од моторните возила и нуспроизводи од индустриските процеси.

Како загадувањето на воздухот влијае на нашето здравје?

Кога беа утврдени Националните стандарди за квалитет на амбиентниот воздух во 1970 година, загадувањето на воздухот се сметаше првенствено за закана за здравјето на респираторните органи. Во 1993 година, истражувачите на NIEHS ја објавија значајната студија за шест градови, која утврди поврзаност помеѓу фините честички и смртноста.

Изложеноста на загадување на воздухот е поврзана со оксидативен стрес и воспаление во човечките клетки, што може да постави основа за хронични заболувања и рак. Во 2013 година, Меѓународната агенција за истражување на ракот на Светската здравствена организација (СЗО) го класифицираше загадувањето на воздухот како човечки канцероген.

Многу студии утврдија дека краткорочната изложеност на повисоки нивоа на загадување на надворешниот воздух е поврзана со намалена функција на белите дробови, астма, срцеви проблеми, посети на оддели за итни случаи и приеми во болница. Стапките на смртност поврзани со загадувањето на воздухот се исто така загрижувачки. Изложеноста на загадувачот на воздухот PM2.5 е поврзана со зголемен ризик од смрт.

Деца

Студијата за здравјето на децата, финансирана од NIEHS, на Универзитетот во Јужна Калифорнија, е една од најголемите студии за долгорочните ефекти од загадувањето на воздухот врз респираторното здравје на децата. Меѓу нејзините наоди:

Повисоките нивоа на загадување на воздухот ги зголемуваат краткорочните респираторни инфекции, што доведува до повеќе отсуства од училиште.
Децата кои играат неколку спортови на отворено и живеат во заедници со висок озон имаат поголема веројатност да развијат астма.
Децата кои живеат во близина на прометни патишта имаат зголемена шанса да развијат астма.
Децата кои биле изложени на високи нивоа на загадувачи на воздухот имале поголема веројатност да развијат симптоми на бронхитис во зрелоста.
Живеењето во заедници со повисоки нивоа на загадување може да предизвика оштетување на белите дробови.

Зошто децата се во поголем ризик?

Бидејќи децата растат, нивните бели дробови и мозоци во развој ги чинат особено ранливи на загадувањето на воздухот.

Нивниот имунолошки систем е послаб од тој на возрасните, чинејќи ги поранливи на вируси, бактерии и други инфекции. Со ова се зголемува ризикот од респираторни инфекции и се намалува способноста да се борат со неа.

Малите деца дишат побрзо од возрасните и внесуваат повеќе воздух во однос на телесната тежина, често преку устата, која внесува повеќе загадувачи. Исто така, бидејќи се пониски, тие се поблиску до земјата, каде што некои загадувачи достигнуваат највисоки концентрации.

За време на бременост: Организмот на жената може да складира штетни хемикалии од воздухот, пренесувајќи ги на бебето за време на бременоста и доењето. Загадувањето на воздухот може сериозно да го погоди здравјето на фетусот. Може да доведе до негативен исход од бременоста – како што е пометнување, предвремено породување и мала тежина при раѓање – а може да го засегне и здравиот развој на детскиот мозок.

Како да се заштитат децата, бремените жени и лицата со ризик

Секојдневно следете ги информациите за квалитетот на воздухот таму каде што живеете и обидете се соодветно да го приспособите однесувањето и нивото на изложеност на вашето семејство.
Кога загадувањето на воздухот е особено лошо, најдобро е децата да избегнуваат напорни активности. Играта или физичката активност треба да се сведат на минимум, особено ако децата имаат веќе постоечки медицински состојби како што се астма или други респираторни инфекции.
Ако е можно, префрлете се на почисти горива и технологии за готвење, греење и осветлување на вашиот дом. Може да изберете струја, природен гас, течен нафтен гас, биогас или соларни шпорети и печки.
Не пушете во затворени простории или во близина на деца и бремени жени за да не ги изложувате на „пасивно пушење“.
Ако е можно, размислете за инсталирање пречистувачи на воздух со високо ефикасни филтри за цврсти честички (ХЕПА), кои се ефикасни против загадување на воздухот во затворен простор.
Здравата исхрана и начинот на живот може да помогнат да се намали вкупното влијание на аерозагадувањето врз децата. Колку е поздраво детето, толку се помали шансите да се појават здравствени компликации поради изложеност на загаден воздух. Ова опфаќа исклучиво доење во првите 6 месеци од животот, редовна и навремена имунизација на децата (вклучувајќи пневмококна вакцина), поддршка на здрава исхрана и обезбедување многу можности за игра и за физичка активност кога воздухот надвор е чист.