ЕУ жестоко против Вучиќ: Србија се оддалечува од Европа, но тој најде изненадувачки сојузници
Европратениците го критикуваат Александар Вучиќ за насилното задушување на протестите и блиските врски со Русија и Кина. Дознајте зошто Србија се оддалечува од ЕУ и кои се неговите неочекувани сојузници во Европскиот парламент.
Насилното гаснење на протестите во Србија и блиските врски на Белград со Русија и Кина предизвикаа бурна реакција во Европскиот парламент. Големо мнозинство европратеници повикаа на прекин на политиката на „смирување“ кон српскиот претседател Александар Вучиќ, истакнувајќи дека неговата власт ја оддалечува земјата од Европската Унија.
Европската комисија бара почитување на човековите права
На дебатата за „бран од насилство и употреба на сила против демонстрантите“, европската комесарка за проширување Марта Кос порача дека Србија мора да обезбеди услови за нормално функционирање на граѓанското општество. Таа осуди заплашувања и прекумерна полициска сила, истакнувајќи дека тоа „не е европски метод“ и дека такво однесување нема да биде толерирано.
Протестите во Белград, предводени од студенти, следеа по трагичниот настан во Нови Сад на 1 ноември 2023 година, кога по уривање на настрешница на железничка станица загинаа 16 лица. Студентите ја обвинуваат корупцијата и бараат предвремени избори. Вучиќ, реизбран во 2022 година, го отфрла тоа како странски заговор за соборување од власт.
Критики за блиските односи со Москва и Пекинг
Европратениците укажуваат дека српскиот претседател продолжува да одржува тесни врски со Русија и Кина, наместо да се усогласи со политиките на ЕУ. Посебно негативно беа оценети неговите присуства на воени паради во Москва и Пекинг, како и навредите кон европратеници – зелени активисти кои учествуваа на протест во Нови Сад, нарекувајќи ги „ѓубриња“.
Тонино Пицула, известувач на ЕП за Србија, предупреди дека е „парадоксално да се воведуваат санкции против Русија, а да се молчи за земја-кандидат чиј лидер одбива да ги прифати“. Тој додаде дека политиката на смирување кон Белград мора да престане и најави потреба од построг пристап на Европската комисија.
Подлабоки структурни проблеми
Европратеникот Томислав Сокол истакна дека Србија „седнува на две столчиња“ – декларативно стреми кон ЕУ, но паралелно развива хегемонистички проекти и ја одржува идејата за „српски свет“. Давор Иво Штиер предупреди дека проблемите не се сведуваат само на Вучиќ, туку се дел и од опозицијата и студентското движење, каде национализмот често ја надвладува борбата против корупцијата.
Сунчана Главак додаде дека „патот кон Европа води низ реформи, не низ репресија“, а Стефан Никола Бартулица оцени дека Србија мора да помине низ „подлабока катарза и признавање на одговорноста за воените злосторства од 1990-тите“.
Вучиќ со поддршка од крајната десница
Иако повеќето европратеници остро ја осудија неговата политика, српскиот лидер најде поддршка кај дел од европската крајна десница. Францускиот европратеник Тјери Маријани изјави дека „зад студентските протести стојат сили за дестабилизација на Србија“ и дека Брисел треба да престане да ја „малтретира“ демократски избраната власт.
Од друга страна, Хелмут Брандштетер нагласи дека „граѓаните на Србија се добредојдени во ЕУ, но режимот на Вучиќ не е“.
Опозицијата бара појасен сигнал од ЕУ
Во Стразбур се одржа и посебна дебата со претставници на пет српски опозициски партии. Павле Грбовиќ од Движењето на слободни граѓани порача дека ЕУ мора појасно да ги осуди постапките на српските власти и да престане да го третира Вучиќ како ексклузивен соговорник. Тој предложи санкции насочени кон носителите на одлуки, а не кон целата држава.
Паралелно, иднината на Српската напредна партија во рамките на Европската народна партија е под знак прашалник. Претседателот на ЕНП, Манфред Вебер, најави дека ќе се разгледа членството на СНС во наредните денови.
Критиките кон Александар Вучиќ од европратениците јасно покажуваат дека Србија е на крстопат. Додека дел од ЕУ инсистира на построг пристап и санкции, други го поддржуваат со аргумент дека е „демократски избран лидер“. Но патот кон Европската Унија ќе остане невозможен без вистински реформи, почитување на човековите права и дистанцирање од авторитарни практики.
