Детална анализа на убиството на Росица Коцева од Велес

Детална анализа за трагичното убиство на Росица Коцева и нејзиниот татко, вклучувајќи хронологија, искази, пријави, сведоштва, институционални пропусти и реакции на јавноста.

На 15 септември 2025 година, градот Велес и целата македонска јавност беа потресени од трагичното убиство на 31-годишната Росица Коцева и нејзиниот татко, Киро Коцев (68). Напаѓачот беше нејзиниот поранешен љубовен партнер, 39-годишниот Илија Стефановски, кој по бруталниот чин го изврши и сопственото самоубиство. Случајот предизвика јавен шок и постави прашања за институционалната заштита на жртвите на родово базирано насилство.

Хронологија на настаните

• 2019-2023: Росица и Илија имале нестабилна врска, со пријави на психичко и емоционално насилство.
• 2023 година, јануари: Росица поднела прва пријава во СВР Велес за континуирани закани преку телефон и пораки.
• 2023 година, април: СВР Велес ја известува дека започнува постапка, но мерките се минимални.
• 2024 година, септември: Нови закани и следење од страна на Илија; Росица бара итна заштита и психолошка поддршка.
• 2025 година, јули: Росица поднесува тужба до ОЈО Велес за забрана за приближување; судот одредува привремени мерки.
• 2025 година, септември (неколку дена пред трагедијата): Судот ја укинува забраната за приближување на Илија, ставајќи ја Росица во непосредна опасност.
• 15 септември 2025: Илија Стефановски ја убива Росица Коцева и нејзиниот татко Киро Коцев, по што го извршува и сопственото самоубиство.

Психолошки профил на Илија Стефановски

Илија бил фотограф и уметник со минималистички стил, но надвор од камерата покажувал континуирано насилно и контролирачко однесување:

• Набљудувачи тврдат дека бил параноичен и манипулативен.
• Поранешни партнерки сведочеле за континуирани закани, психичка контрола и обиди за присилување.
• Росица во своите искази го опишува како човек со непромислени емоции и ескалација на насилството.

Официјални информации од Хелсиншкиот комитет за човекови права

За „Слободен печат“ денеска од Хелсиншкиот комитет за човекови права изјавија дека имаат информации за најмалку четири девојки кои уште од 2013 година наваму го пријавувале Илија Стефановски во полиција. Пријавите, според нивните податоци, се однесувале на закани, следење, психичко малтретирање и навредливи пораки. Дополнително, Стефановски пишувал понижувачки графити на јавни места со цел јавно да ги омаловажи своите поранешни партнерки.

Според сведоштвата, заедничка карактеристика на неговите врски била тоа што не прифаќал прекин на односите. Девојките, исто како и Росица Коцева, биле изложени на константни обиди за контролирање и притисок. Неколку од нив повеќепати го пријавувале во полиција, но тоа не резултирало со соодветна институционална реакција.

Сведоштво на една од жртвите

„Слободен печат“ објави и сведоштво на една од девојките која успеала да се спаси од насилничкото однесување на Стефановски. Таа детално опишала дека постојано ѝ се јавувал по телефон, испраќал пораки, ненадејно се појавувал на местата каде што се движела, па дури и ѝ истурал пијалаци поради љубомора и желба за понижување.

Првиот сериозен инцидент го пријавила во полиција уште во 2013 година. Според нејзините зборови, Стефановски насилно ѝ го одзел мобилниот телефон и почнал да испраќа лажни мејлови од нејзино име, со цел да ѝ наштети на угледот. Дополнително, се заканил дека ќе ја убие нејзината сестра ако таа се обиде да го прекине контактот. МВР успеало да ѝ го врати телефонот, но заканите продолжиле и покрај пријавата.

Истата година, во јануари, таа завршила со сериозна повреда на главата. Девојката била убедена дека Стефановски е одговорен, тврдејќи дека ја удрил силно по глава и избегал.

Манипулации и негирања

Како и во случајот со Росица, и оваа девојка сведочи дека Илија систематски ги негирал обвинувањата. Во исказите пред полицијата тврдeл дека таа измислува, дека е љубоморна и дека „тој има друга девојка“.

Истата шема ја применил и со Росица Коцева – откако таа го пријавила за закани и насилство, тој возвратил со контра-пријава во МВР Скопје, обвинувајќи ја дека дава лажни искази со цел да му извлече пари.

Ова јасно покажува дека Илија Стефановски имал долгогодишна историја на насилничко однесување, препознаено од повеќе жртви, документирано уште пред случајот со Росица. Фактот што институциите не презеле сериозни мерки укажува на системски пропуст во заштитата на жените од родово базирано насилство.

Искази и пријави на Росица

• СВР Велес, 2023: “Тој ме следи и ми се заканува постојано. Не знам како да се заштитам.”
• ОЈО Велес, 2025: “Стравувам дека ако остане неказнет, ќе ме убие. Молам за забрана за приближување.”
• ОЈО Скопје: “Се плашам за својот живот, неговата агресија расте, не можам да се справам сама.”

Росица исто така пријавувала закани преку социјалните мрежи, јавни сценарија со цел да биде понижена и принудена да се врати во врска со Илија. Тој јавно ја понижил кога во еден маркет во Велес, оставил усб со фотографии кои биле експлицитни од него и неа.

Сведоштва од семејството и соседите

• Семејството на Росица потврдува дека таа се обидувала да ги заштити своите права и приватност, но постојаната закана ја исцрпувала.
• Соседите забележале чести кавги, обиди за физичка интервенција и закани.
• Пријатели и колеги од работа сведочат дека Росица била под голем стрес и анксиозна, многу често плачела и барала совет.

Институционални пропусти и префрлање на одговорноста

• Недоволна континуирана заштита: Повторливите пријави бараат траен мониторинг; краткорочните мерки не обезбедуваат соодветна заштита.
• Слаба комуникација меѓу институциите: Линиите помеѓу полиција, обвинителство и суд не се синхронизираат.
• Неадекватни привремени мерки: Кога жртвата пријавува директни закани и физичко насилство, потребни се построги решенија и надзорни протоколи.
• Недоволна психолошка поддршка: Росица не добивала континуирана психолошка поддршка која би помогнала во справување со стресот.

Случајот со убиството на Росица Коцева уште еднаш ги разобличи големите слабости на институциите кога станува збор за заштита на жените кои пријавуваат насилство. Наместо да постои јасна и координирана постапка, многу често се случува институциите да кренат раце и да ја префрлат одговорноста една на друга.

Во практиката, пријавите кои жените ги поднесуваат во Центрите за социјални работи често не се земаат предвид во целост. Под изговори како „не се во брак“, „немаат деца“ или „тоа е само вонбрачна врска“, службениците неретко ги минимизираат сериозноста и опасноста од заканите. Наместо да реагираат итно, се обидуваат да ги „смират“ жртвите – постапка која е една од најголемите грешки, бидејќи ја остава жртвата уште поранлива.

Првите кои јавно објавија информации за барањата на Росица беа од Обвинителството во Велес. Тие потврдија дека Стефановски имал изречена мерка за забрана на приближување и воспоставување контакт со Росица и нејзиниот партнер. Спроведувањето на оваа мерка требало да биде обврска на Министерството за внатрешни работи.

Сепак, Судот во Велес ја префрли вината врз Обвинителството, објаснувајќи дека иако судот ја носи конечната одлука, токму обвинителството било тоа кое ги укинало мерките за забрана. Тоа значело дека Илија Стефановски повеќе не бил обврзан да остане во својот дом ниту да се пријавува редовно во полициската станица.

Ова меѓусебно префрлање на одговорноста меѓу институциите – судот, обвинителството и полицијата – во суштина ја остави Росица без вистинска заштита во моментите кога најмногу ѝ беше потребна.

Ова јасно ја илустрира структурната нефункционалност на системот: наместо да се заштити жртвата, институциите се занимаваат со бирократски оправдувања и меѓусебни обвинувања.

Системски слабости

• Непостојан мониторинг на закани: Хроничните закани не се следат доволно.
• Недоволна евиденција: Недостаток на интегрирана база на закани доведува до несоодветни одлуки.
• Недоволна обука на службеници: Полицијата и судиите не се доволно обучени за препознавање на ескалирано родово насилство.
• Неспособност за навремена интервенција: Системот не обезбедува брза и соодветна заштита кога ризикот е висок.
• Иако во Македонија едногласно ги поддржале измените во Кривичниот законик со кои фемицидот за првпат се препознава и третира како посебно кривично дело, сепак законот и ратификуваната Истанбулска конвенција не се применуваат.

Реакции на јавноста

• Невладини организации повикуваат на итна ревизија на протоколите.
• Јавни кампањи за подигање на свеста за родовото насилство.
• Предлози за законски измени за поефикасна заштита на жртвите.

Протест против фемицидите и институционалните пропусти: „Ниту една повеќе!“

Денес, пред главниот влез на Министерството за внатрешни работи и кај Жена Парк „Борец“ во Скопје, со почеток во 18:00 часот, беше најавен протест и блокада. Настанот е организиран како реакција на последниот случај на фемицид – убиството на Росица Коцева од Велес – и како колективен крик против институционалните пропусти во заштитата на жените жртви на насилство.

Организаторите испратија јасна порака:

„Ве повикуваме да кажеме јавно и гласно дека насилството врз жените и фемицидите се неприфатливи! Ве повикуваме колективно да ги обжалиме сите девојки и жени кои изминативе години беа убиени од страна на поранешни или сегашни интимни партнери, зашто институциите и заедницата ги игнорирале нивните повици за помош. Ве повикуваме да излеземе на улица – онаму каде што насилниците слободно чекорат и просперираат, додека жените се плашат за своите животи!“

„Ниту една повеќе“ – симболика и порака

Со слоганот „Ниту една повеќе“, протестот има за цел да испрати предупредување дека општеството не смее да остане пасивен набљудувач на насилството кое ескалира во убиство. Секој случај на фемицид не е изолиран инцидент, туку резултат на долготрајно партнерско или семејно насилство, кое институциите не успеале да го препознаат и спречат.

Организаторите укажуваат дека фемицидите се во пораст во последните години, и дека жртвите честопати претходно барале заштита – преку пријави во полиција, тужби до обвинителството или барања во центрите за социјална работа – но нивните гласови биле занемарени.

Според објавите на „Што е веста?“ и официјалната страница на Коалиција Маргини (Coalition Margins), протестот е организиран од:

• Мрежа Стела (Сите за една – Центар за психосоцијална поддршка на жени)

• Коалиција Маргини

• Медуза (организација или граѓанска иницијатива посветена на правата на жените)

• Реактор (еколошка и активистичка заедница)

Тие заедно го повикуваат јавниот сектор и граѓаните да се појават пред МВР во 17:30 часот и да делат поддршка на протестот кој ќе започне во 18:00 часот и ќе вклучи и блокада кај Жена Парк „Борец“. Таа акција е реакција на фемицидите и институционалните слабости кои ја оставиле Росица, како и други жени жртви, без соодветна заштита. Комбинацијата од овие граѓански организации ги носи во епицентарот на активизмот против родово базирано насилство и за застапување за женските права.

Кратка презентација на организаторите

Повикувањето што тие го објавија гласи:

„Утре, 18 септември, со почеток во 17:30 часот, организации како Мрежа Стела, Коалиција Маргини, Медуза и Реактор организираат протест пред МВР. Во 18:00 часот следува блокада кај Жена Парк Борец како заеднички крик против институционалните пропусти и фемицидите.“

Со оваа акција, тие јасно ја ставаат фемицидната тема во јавниот фокус и бараат долгорочно структурно реагирање од државата.

Институционалниот мозаик на одговорност

Овој протест е реакција и на конкретниот случај со Росица, за кој јавноста дозна дека постоеле повеќекратни пријави, предупредувања и изречени мерки за заштита. Сепак, полицијата, обвинителството, судовите и центрите за социјална работа не постапиле доволно ефикасно за да го спречат убиството.

„Убиството на Росица, како и на сите жени кои брутално беа убиени од свои сегашни или поранешни партнери, можеше и мораше да биде спречено. Институциите имаа обврска да ја заштитат, а не да ја остават сама пред насилството“, се наведува во повикот.

Поддршка, солидарност и борба

Протестот не е само облик на револт, туку и симбол на солидарност со сите жени кои трпат насилство. Пораката е јасна:

„Секој глас е важен. Дојди и кажи гласно дека женските животи не се безвредни!“

Организаторите нагласуваат дека целта е колективно општествено будење – насилството врз жените не е „приватна работа“ ниту „семејна кавга“, туку сериозно кривично дело кое бара институционален одговор и општествена нетолеранција.

Со овој протест, граѓаните и активистите испраќаат порака дека молкот е еднаков на соучесништво. Насилството врз жените не е само проблем на жртвите – тоа е проблем на целото општество.

Нови детали од ОЈО, за жртвата Росица која беше убиена од поранешниот партнер Илија - Фото