Александар Велики: Македонскиот крал што го покори светот
Александар Велики – генијален стратег што го покори светот и засекогаш го промени текот на историјата.
Александар Велики е роден во 356 година п.н.е., во време кога грчките градови биле ослабени од војните. Македонија, во тоа време станувала сè посилна благодарение на воените реформи и дипломатските односи кои ги зајакнувал нековиот татко Филип.
Во средината на 4 век п.н.е., Персиската империја сè уште била пред портите на грчкиот свет. Како млад генерал, Александар успеал да собере воени сили, да ги победи Персијците и да освои огромни области, сè до реката Инд.
Пред да тргне во своите освојувања, Александар пораснал како млад благородник во Македонија. Неговиот татко сакал да обезбеди најдобро образование за идниот македонски крал, па затоа го ангажирал најдобриот учител за него – Аристотел, кој бил назначен како негов тутор, односно, ментор. Александар го совладал грчкиот јазик и историјата, научил да чита и пишува, но најмногу бил фасциниран од воените тактики и битките на големите војсководци низ историјата кои ги проучувал.
Таткото на Александар, Филип II, го обединил грчкиот свет под водство на Македонија, но кога Александар станал владетел, некои од градовите-држави се побуниле против авторитетот од северот. Затоа, со примерот на Теба, покажал како ќе се однесува кон оние што нема да го слушаат и почитуваат. Градот бил целосно уништен, а населението раселено и поробено. Остатокот од грчките полиси престанале да се бунтуваат, а Александар доминирал како апсолутен крал без никој ни да помисли да го имемува само како син на кралот, а не како крал кој го наследил престолот.
Напад врз Персиската империја
Со таква моќ, тој можел да се фокусира на своите планови. Собрал војска од речиси 40.000 луѓе и се преселил од грчкото копно во Мала Азија. Персискиот крал Дариј испратил група платеници да го запрат, мислејќи дека малиот Македонец брзо ќе избега, а неговите војници ќе се покорат кога ќе се сретне со моќната персиска војска. Но се случи спротивното. Александар ја победи персиската војска без многу жртви и ги натера платениците да бегаат.
Наскоро, во Фригија наиде на мештани кои му го покажаа Гордиевиот јазол. Според легендата, лицето кое ќе го одврзе јазолот ќе стане крал на целиот свет. Александар едноставно го извади својот меч и го пресече јазолот. Продолжи со своето патување низ Мала Азија и ја победи персиската војска кај Иса, стекнувајќи уште поголема популарност.
Ваквите победи го направија самоуверен, а перцепцијата за македонскиот крал како најдобар воен водач во светот му овозможи да ги освојува градовите во Левант еден по еден, без голем отпор. Кога пристигна во Египет, населението го пречека како бог. Се пееше песни за неговите успеси и беше прогласен за фараон. Таму го основа градот Александрија, кој подоцна стана познат по изгубената библиотека.
Освојување на Вавилон и усвојување на персиските обичаи
Откако се снабди со нови војници и залихи, се врати во Месопотамија, каде што повторно ќе се судри со персиската војска. Во битката кај Гавгамела, Дариј собра огромна војска, која, според некои извори, броеше милион луѓе (иако критичарите тврдат дека ова е претерување), а војската вклучуваше и слонови, кои требаше да ја пробијат грчката фронтова линија и да ги натераат Грците да бегаат.
Сепак, Александар нареди тежок напад врз персиските кочии, вклучувајќи ја и кочијата на Дариј. Кога кочијата на Дариј беше запалена и тој речиси беше застрелан, тој се качи на коњ и почна да бега од бојното поле. Неговата војска, гледајќи го кралот како бега, беше целосно деморализирана и настана хаос. Илјадници војници почнаа да бегаат, што му даде можност на Александар да нареди општ марш напред и да ги порази Персијците.
По победата кај Гавгамела, Александар стана крал на Азија и кратко престојуваше во Вавилон. Почна да носи персиска облека, а неговите генерали сфатија дека се однесува премногу деспотски.
Почна да ги усвојува моделите на владеење на источните владетели и стануваше сè подеспотски. Нарача нова експедиција во Индија за да го пронајде избеганиот персиски крал, но по пат доби порака дека Дариј III е убиен од сопствените генерали. Ова го заврши Персиското Царство, а на Александар му требаше нова авантура.
Тој реши да поведе војска во Индија и да продолжи со освојувањата, но војската не сакаше да го стори тоа. Многумина од неговите војници не ги беа виделе своите семејства и домови повеќе од десет години и сакаа да ја завршат војната. Александар кратко се врати во Вавилон, но изјави дека е подготвен за нови воени операции. Сепак, во 323 година умре по гозба во Вавилон, на 32-годишна возраст, наводно поради прекумерна употреба на алкохол. Поверојатно е дека бил отруен од оние во неговите редови кои беа уморни од војната.
Големата империја на Александар не беше вистински организирана држава и брзо се распадна. По неговата смрт, генералите ја поделија територијата и се бореа меѓу себе, но на крајот секој од нив падна под влијание на нова сила од запад — Римската Република.
