Нов вид дијабетес официјално признат: „Од него страдаат околу 25 милиони луѓе ширум светот“
Научете да ги препознавате разликите помеѓу видовите дијабетес, вклучувајќи го и новооткриениот тип 5, и откријте како да ги контролирате.
Дијабетесот тип 5 е официјално признат како посебна форма на дијабетес од страна на Меѓународната федерација за дијабетес. Иако името сугерира постоење само на неколку видови, денес знаеме дека постојат повеќе од десет различни форми на дијабетес. Нивната класификација е многу посложена отколку што имплицираат бројките.
Подолу е даден преглед на главните и помалку чести видови дијабетес – вклучувајќи некои за кои можеби не сте слушнале – со објаснување на нивните причини и опции за лекување.
Дијабетес тип 1
Дијабетес тип 1 се јавува кога имунолошкиот систем погрешно ги напаѓа клетките во панкреасот кои произведуваат инсулин. Оваа реакција може да се појави на која било возраст, од детство до старост.
Не е поврзано со исхраната или начинот на живот. Најчесто се развива поради генетска предиспозиција и надворешни фактори како што се вирусни инфекции. Третманот бара доживотен инсулин, или преку инјекции или пумпи.
За некои луѓе кои имаат чести епизоди на низок шеќер во крвта, можна е трансплантација на клетки од панкреас од донор. Ова може да ја намали потребата од инсулин, а во некои случаи, целосно да го замени.
Исто така, некои луѓе веќе примиле трансплантација на матични клетки кои речиси целосно ги елиминираат симптомите на дијабетес. Сепак, потребно е да се земаат силни лекови за да се спречи отфрлање на овие клетки, а оваа терапија сè уште не е достапна за сите.
Дијабетес тип 2
Дијабетес тип 2 е најчестата форма на болеста и често се поврзува со висок индекс на телесна маса (ИТМ). Сепак, може да се појави и кај луѓе со нормална тежина, особено ако постои силна генетска предиспозиција. Одредени етнички групи – се изложени на поголем ризик, дури и со помала телесна тежина.
Зголемувањето на производството на инсулин во телото може да помогне во контролата на нивото на шеќер во крвта. Некои лекови го стимулираат панкреасот да произведува инсулин, додека други ја подобруваат чувствителноста на инсулин.
Метформинот е еден од најчесто користените лекови за дијабетес тип 2 – го земаат стотици милиони луѓе ширум светот. Тој помага со подобрување на начинот на кој функционира инсулинот и намалување на производството на шеќер во црниот дроб.
Постојат многу различни лекови достапни за контрола на шеќерот во крвта, а најдобрите резултати доаѓаат од третман кој е прилагоден на секој пациент поединечно.
Промените во животниот стил исто така можат да помогнат, па дури и да го свртат дијабетесот. На пример, диета од 800 калории на ден во текот на една година го сврти дијабетесот кај речиси половина од учесниците во една студија.
Гестациски дијабетес
Гестацискиот дијабетес се јавува за време на бременоста, најчесто помеѓу 24-та и 28-та недела. Тој е предизвикан од хормонални промени кои ја намалуваат чувствителноста на телото на инсулин.
Жените кои имале прекумерна тежина, претходно родиле големо бебе или имаат семејна историја на дијабетес се изложени на поголем ризик.
Исто така, жените од земјите од Блискиот Исток, Јужна Азија, Африка и Карибите, како и постарите бремени жени, се поподложни на овој облик на дијабетес.
Лекувањето вклучува здрава исхрана, вежбање и таблети или инсулин доколку е потребно.
Поретки форми на дијабетес
Постојат најмалку девет подтипови на дијабетес, вклучувајќи ретки генетски форми, понекогаш предизвикани само од една генетска промена. Некои форми можат да се развијат како резултат на третман, како што се операција или лекови (како што се стероиди).
Неонаталниот дијабетес се јавува рано во животот. Некои генетски промени влијаат на тоа како панкреасот ослободува инсулин. Некои пациенти сè уште произведуваат свој инсулин и можат да се лекуваат со апчиња што го стимулираат панкреасот да го лачи.
Дијабетес кај младите со почеток во зрелоста (MODY) се јавува подоцна во животот и е поврзан со генетски промени. Некои промени влијаат на тоа како клетките во панкреасот го чувствуваат шеќерот, додека други влијаат на развојот на панкреасот.
Дијабетесот тип 3в е различен бидејќи е предизвикан од оштетување на панкреасот. Луѓето со рак на панкреас можат да развијат дијабетес по отстранување на делови од органот. Може да се развие и по панкреатитис (воспаление на панкреасот).
Луѓето со цистична фиброза исто така имаат зголемен ризик од развој на дијабетес. Ова се нарекува дијабетес поврзан со цистична фиброза. Ризикот се зголемува со возраста и е многу чест – околу една третина од луѓето со цистична фиброза развиваат дијабетес до 40-годишна возраст.
Дијабетес тип 5
Овој новооткриен облик на дијабетес е поврзан со неухранетост во раниот живот. Дијабетес тип 5 е почест во посиромашните земји и зафаќа околу 20-25 милиони луѓе ширум светот.
Луѓето со него имаат мала телесна маса и недостаток на инсулин, но овој недостаток не е предизвикан од имунолошкиот систем. Наместо тоа, телото можеби не ја примило соодветната исхрана потребна за нормален развој на панкреасот во детството.
Студиите кај глодари покажаа дека исхраната со низок внес на протеини за време на бременост или адолесценција води до слаб развој на панкреасот. Ова е познато со години. Помалиот панкреас е фактор на ризик за различни форми на дијабетес – едноставно кажано, тие имаат помалку клетки што произведуваат инсулин.
Дијабетес е општ термин за низа состојби што предизвикуваат високо ниво на шеќер во крвта, но основните причини варираат во голема мера. Разбирањето на специфичната форма на дијабетес е клучно за соодветен третман.
Како што напредува медицинската наука, така напредува и класификацијата на дијабетесот. Препознавањето на дијабетесот поврзан со неухранетост, како што е тип 5, поттикнува понатамошна дебата. Тоа е чекор кон подобро разбирање и третман – особено во земјите со ниски приходи.
